Praca z uczniem posiadającym opinię poradni

 

 

Marzenna Czarnocka

 

 

 

 

 

Materiały ze szkolenia w dniu 11.10.2011 r.


 

Spis treści

współpraca poradnia – szkoła. 8

SPE zmiana. 8

Spójny system działań Specjalne potrzeby edukacyjne – SPE. 9

Kryteria diagnostyczne SPE zaburzenia. 9

1.      Kryterium organiczne: 9

2.      Kryteria diagnostyczne SPE. 9

3.      Zaburzenia narządu słuchu – dzieci i młodzież słabosłyszące i niesłyszące. 9

4.      Zaburzenia OUN: 9

5.      Kryterium psychiczne(psychologiczne): 10

6.      Zaburzenia zachowania i emocji: 10

Podstawowe terminy związane ze SPE. 10

1.      Zasoby dziecka. 10

2.      Odchylenia (opóźnienia) rozwojowe. 10

3.      Dysfunkcja. 10

4.      Deficyty rozwojowe. 10

5.      Dysharmonie rozwojowe – tzw. nieharmonijny rozwój 11

6.      Zaburzenia rozwojowe. 11

Realizacja potrzeb edukacyjnych. 12

Dostosowanie wymagań edukacyjnych. 12

Co znaczy w praktyce „dostosować wymagania edukacyjne ..." ?. 12

Obszary dostosowania wymagań wobec uczniów z SPE. 12

Zasady kształcenia: 12

1.      Zasada świadomej aktywności uczniów: 12

2.      Zasada poglądowości 13

3. Zasada przystępności 13

4. Zasada systematyczności 13

5. Zasada łączenia teorii z praktyką. 13

6. Zasada trwałości wiedzy i umiejętności 13

7. Zasada indywidualizacji i zespołowości 13

8. Zasada samodzielności 13

9. Zasada efektywności 13

10. Zasada kształcenia umiejętności uczenia się. 13

11.Zasada ustawiczności kształcenia. 13

12.Zasada pracy na zasobach. 13

13.Zasada współpracy z rodzicami 13

14.Zasada tolerancji 13

15.Zasada dodatkowej pracy dziecka/ucznia. 13

16.Zasada współpracy koleżeńskiej 13

Obszary dostosowania wymagań wobec uczniów ze SPE – metody. 14

METODA KSZTAŁCENIA.. 14

Podział metod: 14

Klasyfikacja metod kształcenia wg Kupisiewicza: 14

Metody według Okonia: 14

Formy kształcenia: 14

Środki dydaktyczne. 15

Zewnętrzna organizacja nauczania: 15

Warunki sprawdzania poziomu wiedzy i umiejętności 15

Metody: 15

Formy: 15

§ Nowe regulacje prawne. 15

§ Ustawa o systemie oświaty. 16

Art. 1. System oświaty zapewnia w szczególności: 16

Uczeń z opinią – zadania szkoły. 17

Dostosowanie warunków sprawdzianu i egzaminów.. 18

Kompetencje rady pedagogicznej 18

Czy wychowawcom, opiekunom i pedagogom potrzebne są umiejętności diagnozowania uczniów? Czy stawianie takiej diagnozy czemuś służy, czy jest przydatne i odnosi pozytywne skutki?. 18

POZIOM DIAGNOSTYCZNY – działania: 18

POZIOM PROGRAMOWY : 18

POZIOM PRAKTYCZNY : 18

Jeżeli dziecko nie otrzyma odpowiedzi na pytania: 18

Zapoznaje się tylko z nimi powierzchownie, pamięta  je krótko  i nie jest w stanie ich zastosować, ani odtworzyć. 19

Podejmując pracę z uczniem ze SPE nauczyciel 19

W zależności od charakteru specjalnych potrzeb ucznia określany jest: 19

Ustalenia te przekładają się na sposób prowadzenia zajęć obowiązkowych, dodatkowych i nadobowiązkowych i dotyczą wszystkich pracujących z uczniem. 19

Nauczyciel 19

Nauczyciel 20

Uczniowie z zaburzeniami i odchyleniami w rozwoju….. 21

Składanka literowa. 21

Psychologowie stworzyli klasyfikację uczniów ze względu na postawy motywacyjne wobec zadań, które wyznacza uczniom nauczyciel (wychowawca). 22

Motywacja. 23

Techniki motywowania uczniów do pracy to m.in.: 23

Wpływ grupy rówieśniczej 24

Model nauczania – styl uczenia się. 24

Style uczenia się. 24

Teoria inteligencji wielorakich. 25

Co więc zrobić by pobudzić ucznia do aktywności?. 26

Uczeń staje się aktywny, gdy: 26

Uczeń będzie aktywny, gdy: 27

Najlepsze rezultaty, daje umożliwienie uczniom uczenia się poprzez działanie. 27

Grupowa forma pracy. 28

Różne kryteria. 28

Praca grupowa - zalety. 28

Zasady. 29

dlaczego dziecko zachowuje się w ten a nie inny sposób jakie motywy powodują jego działaniem?. 29

Zadaniem nauczyciela jest : 29

 


 

Opinie [ rozp. MENiS z dn. 11.12.2002 r. – Dz.U. z 2003 r. Nr 5, poz. 46]


rozp. w sprawie szczegółowych zasad działania publicznych poradni psychologiczno-pedagogicznych, w tym publicznych poradni specjalistycznych (Dz.U. Nr 228, poz. 1488)

rozp. zmieniające rozporządzenie w sprawie ramowego statutu publicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym publicznej poradni specjalistycznej (Dz.U. Nr 228, poz. 1492

           Rodzice ucznia lub pełnoletnia osoba mogą zwrócić się do poradni o wydanie opinii w sprawach innych niż określone w odrębnych przepisach.

           Dotychczas pod opinią podpis składał jedynie dyrektor poradni. Zgodnie z nowymi przepisami na każdej opinii znajdzie się podpis dyrektora i specjalisty, który sporządził opinię. To odpowiedź na postulaty pracowników poradni, a także ułatwienie dla rodziców – wiedza o tym, kto przeprowadził diagnozę dziecka, jest niezbędna w korzystaniu z usług poradni, czy to w razie konieczności uzyskania dodatkowych porad lub konsultacji, czy kontynuowania udzielanej pomocy.


współpraca poradnia – szkoła

Z tego względu w zakresie działań poradni leży:

Na wniosek dyrektora przedszkola, szkoły przedstawiciel poradni – o ile pozwolą na to możliwości kadrowe poradni – będzie mógł uczestniczyć w spotkaniach zespołu nauczycieli, wychowawców grup wychowawczych i specjalistów, prowadzących zajęcia z uczniem.

q oferta usług świadczonych przez poradnię powinna być odpowiedzią na potrzeby konkretnego środowiska, w którym dana placówka funkcjonuje.

q zobowiązanie specjalistów poradni psychologiczno-pedagogicznej do realizowania zadań poradni również poza właściwym miejscem pracy, a w szczególności w przedszkolu, szkole i placówce oraz w środowisku rodzinnym dzieci i młodzieży szczegółowe zasady oraz zakres współpracy z przedszkolami, szkołami i placówkami oraz podmiotami świadczącymi poradnictwo i pomoc nauczycielom (np. placówkami doskonalenia nauczycieli) każda poradnia będzie musiała określić w swoim statucie ,

q udzielanie pomocy psychologiczno-pedagogicznej rodzicom uczniów i nauczycielom, niezbędnej dla jak najlepszego wspierania uczniów.

SPE zmiana

zapewnienie uczniowi wsparcia i zindywidualizowanej pomocy, w zależności od dokonanego na poziomie szkoły rozpoznania, zarówno trudności w uczeniu się, jak i uzdolnień dziecka

§ 2. 1. Pomoc psychologiczno-pedagogiczna udzielana uczniowi w przedszkolu, szkole i placówce polega na rozpoznawaniu i zaspokajaniu indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych ucznia oraz rozpoznawaniu indywidualnych możliwości psychofizycznych ucznia

Spójny system działań Specjalne potrzeby edukacyjne – SPE

Rozpoznawanie i zaspokajanie tych potrzeb obejmuje bardzo szeroką grupę uczniów:

SPE – są wypadkową możliwości i braków ucznia możliwości i braków otoczenia

Uczniowie ze SPE wymagają w procesie edukacji

Kryteria diagnostyczne SPE zaburzenia

niesłyszenie, niedosłyszenie, niewidzenie, niedowidzenie, niepełnosprawność ruchowa, upośledzenie umysłowe, autyzm, niepełnosprawności sprzężone, choroby przewlekłe , zaburzenia psychiczne, niedostosowanie społeczne, zaburzenia zachowania.

1.       Kryterium organiczne:

Zaburzenia lub dysfunkcje ruchowe:

2.       Kryteria diagnostyczne SPE

3.       Zaburzenia narządu słuchu – dzieci i młodzież słabosłyszące i niesłyszące

4.       Zaburzenia OUN:

5.       Kryterium psychiczne(psychologiczne):

  1. Szczególne uzdolnienia
  2. Upośledzenie umysłowe
  3. Zaburzenia rozwoju psychicznego:
    1. specyficzne zaburzenia rozwoju mowy i języka
    2. specyficzne zaburzenia rozwoju umiejętności szkolnych i funkcji motorycznych
    3. całościowe zaburzenia rozwojowe: autyzm,

    Zespół Retta, Aspergera, zaburzenia dezintegracyjne,

    hiperkinetyczne z towarzyszącym upośledzeniem umysłowym i streotypiami

6.       Zaburzenia zachowania i emocji:

       zaburzenia hiperkinetyczne

       zaburzenia zachowania

Podstawowe terminy związane ze SPE

1.     Zasoby dziecka

       potencjalne możliwości rozwojowe w zakresie rozwoju ruchowego, sprawności intelektualnej, procesach poznawczych, funkcjach językowych, uczeniu się, kształtowaniu osobowości (normy, postawy, system wartości, zachowanie)

2.     Odchylenia (opóźnienia) rozwojowe

       indywidualne opóźnienia rozwoju w stosunku do ustalonych norm, nie będące jednak zaburzeniami z uwagi na niewielkie nasilenie objawów, ograniczony zakres i czas trwania (M. Bogdanowicz)

3.     Dysfunkcja

       w szerokim i powszechnym rozumieniu: każde zakłócenie normalnego funkcjonowania narządu lub zachowania

4.     Deficyty rozwojowe

       „braki” w rozwoju somatycznym bądź określonych funkcji psychicznych

5.     Dysharmonie rozwojowe – tzw. nieharmonijny rozwój

6.     Zaburzenia rozwojowe

Klasa zaburzeń dziecięcych, charakteryzujących się poważnym zniekształceniem funkcjonowania społecznego, poznawczego, ruchowego i językowego, przypadki głębszego stopnia odchyleń od normy

       Przypadki głębszego stopnia odchyleń od normy (M. Bogdanowicz) – rodzaj, rozległość, głębokość, dynamika, etiologa. Zaburzenia rozwoju rozpoznaje się w odniesieniu do norm rozwojowych

Podział:

       rodzaj (psychologiczne, nozologiczne)

       rozległość (globalne, parcjalne, czyli fragmentaryczne)

       głębokość (stopień nasilenia objawów)

       dynamika (trwałe, przejściowe, wrodzone, nabyte)

       etiologia (organiczne i funkcjonalne czyli czynnościowe)

Każde dziecko ma niepowtarzalną drogę rozwoju i ważne, by w swoim życiu spotkało dorosłych potrafiących rozpoznać jego potrzeby rozwojowe.

W związku z tym proces kształcenia, a więc organizację, treści i metody nauczania, należy dostosować do możliwości psychofizycznych uczniów.

 


Realizacja potrzeb edukacyjnych

Dostosowanie wymagań edukacyjnych

       zasady kształcenia

       metody kształcenia

       formy kształcenia

       środki realizacji kształcenia

Uczeń ze SPE wymaga zindywidualizowanego w zakresie tempa i wymagań programu, adekwatnych metod nauczania, specjalnych form odpytywania i sprawdzania poziomu wiedzy i umiejętności

Co znaczy w praktyce „dostosować wymagania edukacyjne ..." ?

W zależności od rodzaju dysfunkcji /uzdolnień obszary dostosowania obejmują:

       warunki procesu edukacyjnego tj zasady, metody, formy, środki dydaktyczne

       zewnętrzną organizację nauczania ( np. posadzenie ucznia słabosłyszącego w pierwszej  ławce)

       treści nauczania,

       warunki i formy sprawdzania poziomu wiedzy i umiejętności (metody i formy sprawdzania i kryteria oceniania wewnętrznego i zewnętrznego)

       Dotyczy to wszystkich uczniów ze SPE

       Obowiązek poinformowania rodziców

Obszary dostosowania wymagań wobec uczniów z SPE

Zasady kształcenia:

       Zasady kształcenia (nauczania – uczenia się) ogólne normy postępowania dydaktycznego nauczyciela i działalności uczniów, których przestrzeganie zapewni lepszą realizację celów kształcenia

       Zasada jest normą dydaktyczną niezbędną

       w realizacji procesu nauczania – uczenia się.

       (Nawroczyński, Sośnicki, Kupisiewicz, Okoń)

1.     Zasada świadomej aktywności uczniów:

Nauczyciel:

       systematycznie uświadamia uczniom cele kształcenia

       odpowiednio motywuje uczniów do osiągania pozytywnych wyników uczenia się

2.     Zasada poglądowości

       wielozmysłowy kontakt ucznia z poznawaną rzeczywistością (polisensoryczna)

3. Zasada przystępności

       stopniowania trudności, konieczność dostosowania materiału nauczania, metod kształcenia i środków dydaktycznych do poziomu rozwoju i możliwości psychofizycznych uczniów

4. Zasada systematyczności

       konieczność realizacji procesu nauczania – uczenia się w ściśle logicznym porządku

       odnosi się do pracy nauczyciela i uczniów

5. Zasada łączenia teorii z praktyką

       powiązanie wiedzy teoretycznej z praktyką

6. Zasada trwałości wiedzy i umiejętności

       utrwalanie wiedzy poprzez np. powtarzanie

7. Zasada indywidualizacji i zespołowości

       uwzględnia indywidualne możliwości każdego ucznia oraz współpracę współdziałanie wszystkich uczniów

       konieczność zachowania indywidualnego podejścia do ucznia w warunkach pracy zespołowej

8. Zasada samodzielności

       stopniowe wdrażanie uczniów do samodzielnego działania, myślenia oraz rozwijania samodzielności

9. Zasada efektywności

       określa związek między celami a wynikami nauczania

10. Zasada kształcenia umiejętności uczenia się

       samodzielne zdobywanie wiedzy oraz rozwijanie tej umiejętności w pracy umysłowej u uczniów

11.Zasada ustawiczności kształcenia

       wskazuje na potrzebę ciągłego aktualizowania zdobytej wiedzy, podnoszenia kwalifikacji, nadążania za rozwojem nauki i techniki, a szczególnie umożliwienie stałego rozwoju osobowości

12.Zasada pracy na zasobach

13.Zasada współpracy z rodzicami

14.Zasada tolerancji

15.Zasada dodatkowej pracy dziecka/ucznia

16.Zasada współpracy koleżeńskiej

 

Obszary dostosowania wymagań wobec uczniów ze SPE – metody

METODA KSZTAŁCENIA

       wypróbowany i systematycznie stosowany układ czynności nauczycieli i uczniów

       systematycznie stosowany sposób pracy nauczyciela z uczniami, umożliwiający osiąganie celów

       metody odpowiadają na pytanie „jak nauczać?”

Podział metod:

       oglądowe (oparte na obserwacji)

       słowne (werbalne)

       oparte na naśladownictwie

Klasyfikacja metod kształcenia wg Kupisiewicza:

       słowne, werbalne (opis, opowiadanie, pogadanka, dyskusja, praca z książką, wykład);

       oglądowe (pokaz, pomiar)

       gry dydaktyczne

Metody według Okonia:

      Podająca (asymilacji wiedzy) – wykład, opowiadanie, pogadanka

      Waloryzacyjna (metody eksponujące wartości, wpływające na uczucia, szczególnie wyższe, przekonania światopoglądowe, postawy, system wartości i charakter)

      Problemowa-gry dydaktyczne (samodzielnego dochodzenia do wiedzy – burza mózgów, m. przypadków, m. inscenizacji)

      Praktyczna:

o   laboratoryjne

o   metody ćwiczeniowe

o   zajęć praktycznych

Formy kształcenia:

    indywidualna (z pomocą nauczyciela)

    Stosowanie pytań pomocniczych, naprowadzających

    wydłużenie czasu na opanowanie przez ucznia danej partii materiału lub zagadnienia

    grupowa

    zespołowa

    praca ucznia w diadzie

Środki dydaktyczne

plansze, gry, rebusy, teksty z lukami, multimedia itp., książka mówiona, pomoce dydaktyczne

Zewnętrzna organizacja nauczania:

przestrzeń klasowa i środowisko dostosowane do potrzeb ucznia np.

      uczeń z ADHD pierwsza ławka przy drzwiach

      uczeń słabo widzący pierwsza ławka przy oknie

      uczeń słaby w „zasięgu ręki nauczyciela”, z uczniem dobrym.

Warunki sprawdzania poziomu wiedzy i umiejętności

Metody:

      ustna (pytania problemowe, naprowadzające, wprost)

      pisemna (kartkówka, sprawdzian, praca klasowa, testy osiągnięć)

Formy:

      indywidualna

      grupowa

      zespołowa

      wydłużenie czasu pracy ucznia

      indywidualnie/na forum klasy

Dostosowanie wymagań edukacyjnych nie może polegać na takiej zmianie treści nauczania, która powoduje obniżanie wymagań wobec uczniów z normą intelektualną

§ Nowe regulacje prawne

      rozporządzenie z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie udzielania i organizacji pomocy psychologiczno- pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. Nr 228, poz. 1487)

      rozporządzenie z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie warunków  organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w przedszkolach, szkołach i oddziałach  ogólnodostępnych lub integracyjnych (Dz. U. Nr 228, poz. 1490)

      rozporządzenie z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie warunków  organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych oraz niedostosowanych społecznie w specjalnych przedszkolach, szkołach  i oddziałach oraz ośrodkach (Dz. U. Nr 228, poz. 1489)

      rozporządzenie z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania  i promowania uczniów i słuchaczy oraz  przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych (Dz. U. Nr 228, poz. 1491)

      rozporządzenie z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie szczegółowych zasad działania publicznych poradni psychologiczno-pedagogicznych,  w tym publicznych poradni specjalistycznych (Dz. U. Nr 228, poz. 1488)

      rozporządzenie z dnia 17 listopada 2010 r. zmieniające w sprawie ramowego statutu publicznej poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym publicznej poradni specjalistycznej (Dz. U. Nr 228, poz. 1492)

      w sprawie rodzajów i szczegółowych zasad działania placówek   publicznych

      w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz szkół publicznych

§ Ustawa o systemie oświaty

Art. 1. System oświaty zapewnia w szczególności:

  1. realizację prawa każdego obywatela Rzeczypospolitej Polskiej do kształcenia się oraz prawa dzieci i młodzieży do wychowania i opieki, odpowiednich do wieku i osiągniętego rozwoju;
  2. wspomaganie przez szkołę wychowawczej roli rodziny;
  3. możliwość zakładania i prowadzenia szkół i placówek przez różne podmioty;
  4. dostosowanie treści, metod i organizacji nauczania do możliwości psychofizycznych uczniów, a także możliwość korzystania z pomocy psychologiczno-pedagogicznej i specjalnych form pracy dydaktycznej;
  5. możliwość pobierania nauki we wszystkich typach szkół przez dzieci i młodzież niepełnosprawną oraz niedostosowaną społecznie, zgodnie z indywidualnymi potrzebami rozwojowymi i edukacyjnymi oraz predyspozycjami;
    1. opiekę nad uczniami niepełnosprawnymi przez umożliwianie realizowania zindywidualizowanego procesu kształcenia, form i programów nauczania oraz zajęć rewalidacyjnych;
  6. opiekę nad uczniami szczególnie uzdolnionymi poprzez umożliwianie realizowania indywidualnych programów nauczania oraz ukończenia szkoły każdego typu w skróconym czasie;
  7. upowszechnianie dostępu do szkół, których ukończenie umożliwia dalsze kształcenie w szkołach wyższych;
  8. możliwość uzupełniania przez osoby dorosłe wykształcenia ogólnego, zdobywania lub zmiany kwalifikacji zawodowych i specjalistycznych;
  9. zmniejszanie różnic w warunkach kształcenia, wychowania i opieki między poszczególnymi regionami kraju, a zwłaszcza ośrodkami wielkomiejskimi i wiejskimi;
  10. utrzymywanie bezpiecznych i higienicznych warunków nauki, wychowania i opieki w szkołach i placówkach;
  11. upowszechnianie wśród dzieci i młodzieży wiedzy o zasadach zrównoważonego rozwoju oraz kształtowanie postaw sprzyjających jego wdrażaniu w skali lokalnej, krajowej i globalnej;
  12. opiekę uczniom pozostającym w trudnej sytuacji materialnej i życiowej,
  13. dostosowywanie kierunków i treści kształcenia do wymogów rynku pracy;
    1. kształtowanie u uczniów postaw przedsiębiorczości sprzyjających aktywnemu uczestnictwu w życiu gospodarczym;
  14. przygotowywanie uczniów do wyboru zawodu i kierunku kształcenia;
  15. warunki do rozwoju zainteresowań i uzdolnień uczniów przez organizowanie zajęć pozalekcyjnych i pozaszkolnych oraz kształtowanie aktywności społecznej i umiejętności spędzania czasu wolnego;
  16. upowszechnianie wśród dzieci i młodzieży wiedzy o bezpieczeństwie oraz kształtowanie właściwych postaw wobec zagrożeń i sytuacji nadzwyczajnych.

Uczeń z opinią – zadania szkoły

§ Rozporządzenie w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej

Rozporządzenie w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych

Dostosowanie warunków sprawdzianu i egzaminów

Kompetencje rady pedagogicznej

Par. 37 ust. 8

Rada pedagogiczna wskazuje sposób lub sposoby dostosowania warunków przeprowadzania sprawdzianu lub egzaminu gimnazjalnego do potrzeb i możliwości uczniów (słuchaczy), absolwentów spośród możliwych sposobów dostosowania warunków przeprowadzania (sprawdzianu lub egzaminu gimnazjalnego, egzaminu maturalnego, lub egzaminu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe) określonych w szczegółowej informacji (dyrektora Centralnej Komisji Egzaminacyjnej).

Czy wychowawcom, opiekunom i pedagogom potrzebne są umiejętności diagnozowania uczniów? Czy stawianie takiej diagnozy czemuś służy, czy jest przydatne i odnosi pozytywne skutki?

Ważnym jest, aby każde dziecko, które przychodzi do szkoły podlegało procesowi diagnozowania, którego celem jest określenie deficytów jakie u niego występują, wad lub opóźnień towarzyszącym rozwojowi ruchowemu, a także problemów z rozwojem intelektualnym oraz rozwojem mowy.

POZIOM DIAGNOSTYCZNY – działania:

      identyfikacja trudności edukacyjnych ucznia,

      charakterystyka ucznia,

      wyznaczniki procesu edukacyjnego w odniesieniu do trudności ucznia,

      wskazówki do prowadzenia wielospecjalistycznej oceny poziomu funkcjonowania ucznia,

      przykładowe narzędzia diagnostyczne,

      podział wyników rozpoznania indywidualnych potrzeb ucznia na sprzyjające,  a także niesprzyjające jego rozwojowi.

POZIOM PROGRAMOWY :

      sformułowania Planu Działań Wspierających.

POZIOM PRAKTYCZNY :

      Realizacja PDW

      realizacja zajęć edukacyjnych,

      pomoce techniczne i środki dydaktyczne.

Jeżeli dziecko nie otrzyma odpowiedzi na pytania:

o   PO CO JA SIĘ TEGO UCZĘ?

o   GDZIE BĘDĘ MÓGŁ WYKORZYSTAĆ ZDOBYTE WIADOMOŚCI?

Zapoznaje się tylko z nimi powierzchownie, pamięta  je krótko  i nie jest w stanie ich zastosować, ani odtworzyć.

Podejmując pracę z uczniem ze SPE nauczyciel

ustala wyznaczniki procesu edukacyjnego ucznia w indywidualnym przypadku.

W zależności od charakteru specjalnych potrzeb ucznia określany jest:

      zakres dostosowania programu edukacyjnego,

      uwarunkowania wynikające z diagnozy ucznia,

      cele edukacyjne i terapeutyczne,

      procedury osiągania celów,

      zasady pracy i oceniania.

Ustalenia te przekładają się na sposób prowadzenia zajęć obowiązkowych, dodatkowych i nadobowiązkowych i dotyczą wszystkich pracujących z uczniem.

Nauczyciel

      Etap czynności wstępnych - przygotowanie warunków zewnętrznych  - odpowiednie np. dla ucznia z niepełnosprawnością miejsce pracy, oświetlenie, pomoce dydaktyczne, etc.

      Uświadomienie celów i budowanie pozytywnej motywacji  - zainteresowanie ucznia (oprócz celem edukacyjnym) dodatkowo celem terapeutycznym. Ustalając cele kształcenia dziecka ze SPE nauczyciel powinien opierać się na mocnych, niezaburzonych stronach ucznia. Postawiony cel :

ü nie powinien sprawiać trudności ani wymagać długiego czasu realizacji (lub przeciwnie, w przypadku ucznia uzdolnionego powinien stanowić stymulujące wyzwanie),

ü powinien być powiązany z doświadczeniem i wiadomościami, jakie posiada uczeń, powinien stwarzać okazję do rewalidacji.

Wdrażanie do stawiania sobie oprócz celów edukacyjnych także celów terapeutycznych pozwoli uczniowi uzyskać poczucie kontroli i wiary w swoje możliwości, zaakceptować własne ograniczenia.

      Wprowadzanie nowych treści:

o   ułatwianie uczniowi poznania, samodzielnej obserwacji,

o   wskazanie istotnych, typowych i indywidualnych cech rzeczy i zjawisk w sposób uwzględniający specjalne potrzeby edukacyjne ucznia,

o   wykorzystać niezaburzone procesy psychofizycznego funkcjonowania ucznia. .

W poznawanie nowych treści zaangażowane są różne sfery funkcjonowania dziecka (emocjonalno-motywacyjna, instrumentalna i społeczna). Różne zatem będą warunki i przebieg uczenia się, obszary niezaburzonego i zaburzonego funkcjonowania, okoliczności, które nauczyciel powinien dokładnie rozpoznać, aby optymalnie ułatwić poznanie bezpośrednie lub pośrednie - poznawać stopniowo, w dłuższym czasie, mniejszymi partiami, w miarę możliwości polisensorycznie, musi odbywać się za pomocą dostosowanych do wieku intelektualnego oraz możliwości percepcyjno-poznawczych osoby ze SPE – modeli, schematów, ilustracji, tekstu mówionego i pisanego.

Nauczyciel

      Etap nabywania, systematyzowania , uogólniania pojęć

ü nauczyciel musi aranżować proces kształcenia ucznia, aby jego wiedza była spójna i usystematyzowana - im więcej wiadomości i doświadczeń posiada uczeń, tym łatwiej o uogólnienia,

ü zależności od czynników zaburzających proces uczenia się, uczeń może mieć albo zbyt mało informacji, aby przeprowadzać generalizacje, wyciągać właściwe wnioski (na przykład uczniowie z zaburzeniami sensorycznymi) albo może mieć trudności w przeprowadzeniu operacji umysłowych (na przykład uczniowie z inteligencją niższą niż przeciętna) – nauczyciel musi stworzyć warunki dostosowane do możliwości percepcyjno-poznawczych dziecka. Powinien umożliwić polisensoryczne poznawanie, które dostarczy jak najwięcej informacji,

ü prawidłowe przeprowadzenie procesu kształtowania pojęć, szczególnie pojęć złożonych (przechodzić od pojęć konkretnych do bardziej abstrakcyjnych, pojęcia złożone analizować za pomocą pojęć prostych),

ü systematyzowanie pojęć, wiązanie elementów wiedzy i tworzenie struktur poznawczych jest istotnym warunkiem rozwijania myślenia uczniów - kierowanie procesem uogólniania pojęć powinno odbywać się metodą inną niż zastosowana na etapie wprowadzania/poznawania nowych treści.

      Etap utrwalania przez zastosowanie w praktyce – uczeń powinien mieć zagwarantowaną dostateczną ilość czasu na działanie, praca musi być na miarę jego możliwości, a środki dydaktyczne dostosowane do potrzeb.

ü Ścisła kontrola nauczyciela przy pierwszym wykonaniu ćwiczenia, a następnie nadzór nad powtarzaniem czynności, odpowiednia liczba powtórzeń - przekształcenie umiejętności w nawyk i wykorzystanie reguł w praktyce ,

ü walory wychowawcze - działanie praktyczne  uczy współdziałania, daje poczucie własnej wartości i możliwości, rozwija zainteresowania.

      Kontrola (i samokontrola osiąganych kompetencji) wyników procesu uczenia się - w kształceniu uczniów ze SPE nauczyciel i uczeń sprawdzają, w jakim stopniu udało się zrealizować cele edukacyjne i terapeutyczne.

ü N. ocenia przede wszystkim wkład pracy ucznia, a nie efekt.

ü U. powinien sam zorientować się co zrobił dobrze, a co źle. Jeżeli znał cel pracy i tok postępowania, będzie mógł skonfrontować wynik z założonym celem.

      Dla prawidłowego przebiegu procesu kształcenia istotne jest, w jakim stopniu uczeń ze SPE ma poczucie przynależności do środowiska rówieśniczego. Przykre doświadczenia, brak uznania i brak wiary we własne siły mogą spowodować izolowanie się lub agresję.

ü Nauczyciel powinien wykorzystywać i kreować sytuacje, w których uczniowie mogą działać wspólnie.

Uczniowie z zaburzeniami i odchyleniami w rozwoju…

ü nigdy nie otrzymał świadectwa maturalnego z powodu niedostatecznej oceny z matematyki – S. Żeromski, kandydat do nagrody Nobla

ü uważany za tępaka przez swoich nauczycieli, którzy radzili jego rodzicom, by zabrali go ze szkoły i oddali na naukę do szewca – Karol Linneusz, twórca zegara kwiatowego

ü odbył tylko trzy miesiące formalnego wykształcenia; w szkole określano go mianem przygłupka i niedorozwiniętego umysłowo – T.A. Edison

ü nie potrafił napisać wypracowania - M. Proust

ü nienawidził szkoły, nie mógł nauczyć się czytać i pisać – P. Picasso

ü zerowy wynik na egzaminie z literatury – E. Zola

ü jako nastolatek został poproszony o opuszczenie szkoły, gdyż nauczycielom nie podobało się, że zadaje zbyt dużo pytań i przeszkadza innym uczniom. Kolejny zawód ze strony szkoły spotkał go po raz drugi, gdy - mimo że był matematycznym geniuszem - nie przyjęto go na wyższą uczelnię z powodu braku dyplomu – A. Einstein

ü w wieku 15 lat wyrzucony ze szkoły – J. Deep

Składanka literowa

                Zagadka ta polega na tym, by z podanych wyrazów wyjąć po dwie lub trzy sąsiadujące ze sobą litery i z liter tych, ułożonych w takim porządku, w jakim następują po sobie wyrazy, utworzyć myśl.

                W naszym przykładzie z wyrazów trzeba wyjąć po dwie obok siebie stojące litery i odczytać z nich przysłowie.

Wyrazy: szabelka - rozpęd - branka - cytra - tkanina - rzemień - kraksa - połów - kacyk - maszyna

                szabelka - rozpęd - branka - cytra - tkanina - rzemień - kraksa - pów - kacyk - maszyna

 

Psychologowie stworzyli klasyfikację uczniów ze względu na postawy motywacyjne wobec zadań, które wyznacza uczniom nauczyciel (wychowawca).

      Uczeń "odtwórca„ - osiąga na ogół oceny dobre lub bardzo dobre. Rozwiązuje zadania nie tylko obowiązkowe i "dla chętnych", ale również te, które wybierze sam. Samo rozwiązanie nie daje mu satysfakcji; musi się pochwalić swoją pracą przed nauczycielem, rodzicami, kolegami.

      Uczeń "zdobywca nagród„ - otrzymuje oceny dobre i bardzo dobre. Wydaje się, iż głównym motywem działania tej grupy uczniów jest chęć otrzymania nagrody. W przypadku zadań obowiązkowych (np. pracy domowej), nagrodą jest ocena bardzo dobra, zaś "nieobowiązkowych" - satysfakcja z rozwiązania zadania uznanego jako "trudne".

      Uczeń "ciekawy intelektualnie„ – z wielkim zaangażowaniem rozwiązują zadania nietypowe zarówno obowiązkowe jak i "dla chętnych". Ocena nie jest dla nich rzeczą pierwszoplanową. Uczniowie ci uważają, że tylko zadania ciekawe, nietypowe przyciągają ich uwagę, wyzwalają energię i dają satysfakcję z osiągniętego wyniku.

      Uczeń "niezależny„ - nie lubią zadań rachunkowych, stawiają nauczycielowi kłopotliwe pytania. Zadania obowiązkowe rozwiązują pod przymusem, bez zaangażowania. Satysfakcję daje im tylko zajmowanie się własnym problemem matematycznym.

      Uczeń "praktyczny„ - osiąga dobre wyniki w nauce. Rozwiązuje chętnie zadania mające związek z rzeczywistością.

      Uczeń "lubiący się bawić„ - najbardziej interesują go  krzyżówki, zagadki, rysowanie, malowanie.

      Uczeń "o słabej motywacji". Do tej grupy należy duża liczba uczniów. Rozwiązują jedynie zadania łatwe, krótkie. Bojąc się "kary" przestają dostrzegać sens tkwiący w matematyce i widzą w niej tylko źródło swego strachu.

      Uczeń "niezainteresowany„ - nie odrabiają zadań domowych, jedynie odpisują i to wielokrotnie bez zrozumienia. Uczeń tej grupy często uważa się za osobę niezdolną. Jeżeli dodatkowo odczuwa lęk przed rodzicami, nauczycielem lub oceną negatywną, będzie naukę traktował jako źródło swego strachu.

              Kiedy nauczyciel rozpozna motywy uczenia się każdego ucznia, powinien optymalnie na nie odpowiedzieć. Może na przykład utworzyć w klasie grupę osób o jednakowych postawach i dla każdej z nich przygotować inne, najlepsze dla niej zestawy zadań. Osobom "o słabej motywacji" i "nie zainteresowanym" należy dobrać takie zadania,  które będą na ich miarę,  będą zawierać elementy zaciekawiające ucznia (np. ciekawa fabuła, forma zadania).

Motywacja

Proces wewnętrzny warunkujący dążenie ku określonym celom, jest to także system podstawowych potrzeb i wartości, które determinują kierunek dążeń człowieka.

Motywacja wewnętrzna - tendencje do podejmowania i kontynuowania działania ze względu na jego treść, czyli osobistą satysfakcję lub przyjemność. Cechą tej motywacji jest ciekawość, związana z potrzebą samo determinacji i skuteczności działania.

Motywacja zewnętrzna - tendencje do podejmowania i kontynuowania działania ze względu na pewne konsekwencje, do których one prowadzą, związane z poczuciem, że przyczyna i kontrola działania ma charakter zewnętrzny i nie zależy od nas.

Najistotniejsze czynniki, które mają wpływ na rozwijanie motywacji do nauki u ucznia:

      uczeń i jego motywacja wewnętrzna,

      osoba nauczyciela,

      warsztat pracy nauczyciela

      rodzina ucznia – zwłaszcza tradycje rodzinne (przyzwolenie rodzinne),

      zespół klasowy, w którym znajduje się uczeń.

Techniki motywowania uczniów do pracy to m.in.:

      Praca w grupach - wzrasta jakość pracy, zdolności i umiejętności członków grupy uzupełniają się i sumują, grupa daje oparcie i poczucie przynależności, uczniowie lepiej się komunikują;

      Ustawienie ławek - tradycyjne, czyli w rzędach, dobre jest na pracę klasową lub na pracę w parach. Do pracy w grupie ustawiamy stoły tak, aby wszyscy mieli ze kontakt. Na godzinach wychowawczych najlepsze jest ustawianie krzeseł w kręgu (bez ławek, chyba, że są one potrzebna do jakiejś pracy warsztatowej);

      Korzystanie z pomocy i urządzeń audiowizualnych lub komputerowych - informacje docierają wtedy poprzez różne zmysły, co sprzyja zapamiętywaniu;

      Warto przygotowywać gotowe kserowane zadania (np. na sprawdzian lub powtórzenie wiadomości) lub ważne do lekcji informacje. Nie traci się wtedy czasu na dyktowanie i mniejsze jest prawdopodobieństwo pomyłki u ucznia na skutek błędnie zrozumianej informacji.

      Stosowanie możliwie różnych metod nauczania i umiejętne dostosowywanie ich do tematu, celu i stylu uczenia;

      Zwracanie uwagi na potrzeby uczniów - nie należy mówić monotonnie – modulujemy głosem, pozwalamy uczniom na zadawanie pytań w każdym momencie lekcji. Pozwólmy im pofantazjować (jest to możliwe);

Lekcje powinny być jak najatrakcyjniejsze dla uczniów.

Wpływ grupy rówieśniczej

Najczęściej z takim rodzajem grupy spotykamy się w szkole. Niekiedy motywacją dziecka, by pójść do szkoły jest spotkanie ze znajomymi. Czasem jednak brak chęci pójścia do szkoły jest spowodowany właśnie spotkaniem z rówieśnikami. Wszystko zależy od relacji, jakie panują między danym dzieckiem, a pozostałymi członkami grupy oraz od tego, jaką pozycję zajmuje w grupie zajmuje dziecko.

                Aspekt pozytywny                                                              Aspekt negatywny

Model nauczania – styl uczenia się

Proces szkolnego nauczania nie opiera się jedynie na wysiłkach i przekazywaniu wiedzy przez nauczyciela. W tym oddziaływaniu ważna jest również aktywność ucznia, czyli gotowość i chęć do uczenia się.

Bardzo istotny w tym procesie jest dobór modelu nauczania i uczenia się :

      podający (przekazywanie wiedzy);

      nauczania pojęć (uczy myślenia logicznego);

      bezpośredni (skupia się na wiedzy proceduralnej);

      poszukujący ( twórcze rozwiązywanie problemów, stwarzanie sytuacji problemowych);

      współpracy (nauczający jak współpracować ze sobą).

To, jaki sposób przekazu informacji, nauczyciel wybierze zależy od jego indywidualnych predyspozycji, a także od dzieci, z którymi ma do czynienia. Warto pamiętać o różnicach indywidualnych w procesie uczenia się u każdego człowieka - 3 grupy wykazywanych skłonności w procesie uczenia

Style uczenia się

              słuchowcy

ü preferują wszelkie formy podające

ü lubią słuchać wykładów

ü bez problemu zapamiętują przekaz słowny

ü preferują wszelkie dyskusje, rozmowy

ü dobrze sprawdzają się w dłuższych formach wypowiedzi

ü często lubią słuchać muzyki, są na nią szczególnie wrażliwi

      wzrokowcy

ü preferują wszelkiego rodzaju pokazy i demonstracje

ü zwracają uwagę na tabele, wykresy, ilustracje

ü często skrupulatnie i bardzo estetycznie wykonują notatki

ü uwielbiają oglądać dzieła sztuki, eksponaty, wystawy

ü bardzo dobrze zapamiętują ludzkie twarze

ü preferują przekaz wizualny

      czuciowcy

ü nie lubią słuchać

ü preferują działanie

ü w pamięć zapada im to co sami wykonali

ü są emocjonalni, często gestykulują

ü są bardzo aktywni fizycznie (ruchliwi)

W związku z występującymi 3 preferowanymi rodzajami przyswajania wiedzy u uczniów, nauczyciel w celu efektywnego nauczania winien dobrać zarówno metody jak i formy pracy z uczniami, które jak najpełniej wesprą ich w procesie uczenia się.

Teoria inteligencji wielorakich

U każdego człowieka rozwinięty jest inny rodzaj inteligencji. To, że uczeń nie potrafi się ładnie, płynnie, wedle poprawnej polszczyzny wypowiadać nie znaczy, że jest nieinteligentny. Może za to w dziedzinie muzyki czy matematyki jest świetny? Z. Gardner wymienia kilka rodzajów inteligencji, która może być w różnym stopniu rozwinięta u ludzi:

ü lingwistyczna (pomaga w pięknym wysławianiu się, wpływa na umiejętności językowe człowieka.);

ü matematyczna i logiczna (dzięki niej łatwiejsze stają się abstrakcyjne zadania matematyczne, zawikłane powiązania logiczne.);

ü wizualna i przestrzenna ( człowiek preferuje wtedy wszelki wizualne formy przekazu i działania, uwielbia także poruszać się i oddziaływać na otaczającą go przestrzeń.);

ü muzyczna (predyspozycje muzyczne, wyczucie rytmu.);

ü interpersonalna (dzięki niej człowiek umie łatwo nawiązywać i utrzymywać kontakty z innymi ludźmi, jest komunikatywny.);

ü intrapersonalna (pomaga w utrzymaniu wysokiego poczucia własnej wartości.);

ü kinestetyczna (ułatwia orientację w czasie, przestrzeni, wpływa na zdolności manualne.).

Powiedz mi, a zapomnę, pokaż mi, a zapamiętam, Pozwól mi zrobić, a zrozumiem…

Konfucjusz

ü   różne predyspozycje  - "piramida zapamiętywania" według Dale’a,

      Uczenie innych (90%)

      praktyka i działanie (70%)

      gry dyskusyjne (50%)

      demonstracje (30%)

      przekaz audiowizualny (20%)

      czytanie (10%)

      wykład (5%)

Co więc zrobić by pobudzić ucznia do aktywności?

Uczeń staje się aktywny, gdy:

      proponowane mu formy zajęć są atrakcyjne dla niego,

      zgodne są z jego zainteresowaniami,

      ma poczucie, że w sposób bezpieczny, bez narażenia na odrzucenie i kpiny może się zachowywać i wypowiadać w klasie,

      może bez skrępowania realizować własne pomysły, odczuwać przy tym napięcie emocjonalne w tym także uczucie sukcesu,

      ważna dla aktywności dziecka jest także zachęta ze strony nauczyciela, wytworzenie u dziecka motywacji,

      cel jest stosunkowo bliski dla dziecka – widzi realne szanse osiągnięcia go,

      ocena jest docenieniem wkładu pracy nie zaś efektu,

Uczeń będzie aktywny, gdy:

      cel jest dla niego bliski i wyraźny,

       uwzględnia się jego potrzeby i zainteresowania,

      ma poczucie bezpieczeństwa (w tym prawo do błędu),

      działaniom towarzyszą odczucia i emocje,

      bierze udział w planowaniu i podejmowaniu decyzji,

      odczuwa satysfakcję

      ma poczucie własnej wartości (ja to potrafię),

      dostrzega się jego wkład pracy, a nie tylko efekt,

      kiedy ma możliwość zrealizowania własnych pomysłów.

Najlepsze rezultaty, daje umożliwienie uczniom uczenia się poprzez działanie

W tym celu należy:

      ograniczyć stosowanie metod podających,

      stosować metody i techniki aktywizujące,

      organizować tak pracę, aby uczniowie mieli okazję zaspakajać swoje potrzeby,

      uatrakcyjniać zajęcia- wprowadzenie efektu zaskoczenia, zaciekawienia, nowości, zabawy,

      wykorzystywać na zajęciach odpowiednio dobrane środki dydaktyczne,

      tworzyć małe grupy, które wymuszają aktywność wszystkich jej uczestników i sprzyjają obiektywnej ocenie i samoocenie,

      tworzyć sytuacje, w których uczniowie stają się eksperymentatorami i odkrywcami,

      zadbać o odpowiednie zagospodarowanie przestrzeni w sali i zgromadzenie bogatego warsztatu dla ucznia.

Uczenie się jest efektywne, gdy angażuje nie tylko umysł, ale i emocje, gdy daje uczniom możliwość bycia częściej twórczym niż odtwórczym. W procesie nauczania – uczenia się nauczyciel stosując metodę, dobiera do niej odpowiedni układ organizacyjny. Ze względu na liczbę uczestników rozróżnia się następujące formy pracy:

Grupowa forma pracy.

      zaangażowanie całej klasy w aktywność,

      lepszej integracja i komunikacja kolegów klasowych.

      Podział na grupy (cel ,predyspozycje s uczniów):

ü grupy jednorodne (osoby o podobnych osiągnięciach, bądź zainteresowaniach

ü grupy o zróżnicowanym poziomie (osoby w grupie mogą się wtedy wzajemnie wspierać, pomagać sobie)

ü grupy koleżeńskie ( niekorzystnie na integracje klasy),

ü grupy doboru celowego (zgodnie z celem jaki chcemy osiągnąć)

ü grupy losowe

Różne kryteria

      odliczanie,

      wypowiadanie liter alfabetu,

      jakie pory roku lubią

      karteczki w różnych kolorach, lizaki, znaczki,

Praca grupowa - zalety

      łatwiejsza integrację klasy

      pozwala uczniom rozwijać umiejętność podejmowania własnych decyzji z uwzględnieniem innych opinii i zdań.

      uczy negocjacji.

      podczas pracy w zespole uczniowie wzajemnie się od siebie uczą, lepiej się poznają.

      sprzyja  nieeliminowaniu dzieci mniej lubianych, izolowanych w zespole klasowym, zapobiega niejako temu zjawisku.

      dzieci nieśmiałe w mniejszych grupkach mogą łatwiej podejmować inicjatywę, co wpływa na zmniejszenie bariery nieśmiałości w kontaktach z rówieśnikami.

 

Zasady

Ø dawać możliwość do wypowiedzenia się każdemu dziecku,

Ø nie poganiać pracy dzieci, wziąć pod uwagę ich tempo pracy.

Ø nie krytykować pracy ucznia.

Ø dobrać taką metodę, która będzie najbardziej efektowna dla jego uczniów (sprawdzenie się w jakiejś dziedzinie poprzez działanie, aktywność własna)

dlaczego dziecko zachowuje się w ten a nie inny sposób jakie motywy powodują jego działaniem?

      diagnoza, działanie, którego celem jest zrozumienie i poznanie dziecka. próba poznania jego indywidualnych potrzeb.

To, że dziecko rozmawiając przeszkadza w prowadzeniu lekcji, nie musi być sygnałem, że nie słucha nauczyciela:

     chce zwrócić na siebie uwagę,

     zadanie było dla niego zbyt łatwe albo zbyt trudne, co było powodem jego zniechęcenia i dziecko straciło zainteresowanie lekcją.

     źle się czuje, coś mu przeszkadza

     został sprowokowany przez inne dziecko

Należy ustalić przyczyny takiego zachowania ucznia, nie zawsze musi to oznaczać, że jest on źle wychowany

Zadaniem nauczyciela jest :

      Uświadomienie uczniom celu uczenia się i pokonywania trudności.

      Kształtowanie właściwej motywacji.

      Uczyć dzieci jak ponosić porażkę w sposób inteligentny.

      Przekonać uczniów, że są bardziej zdolni niż się im wydaje.

      Współpraca z rodzicami