Opanowanie umiejętności czytania i pisania zależy nie tylko od prawidłowego funkcjonowania analizatora wzrokowego, ale również słuchowego. Ważne jest więc zarówno to, jak nasza pociecha widzi, ale również to, jak słyszy.
Dziecko z zaburzoną percepcją słuchową ma trudności ze zrozumieniem długich i skomplikowanych poleceń słownych oraz z zapamiętywaniem trudnych wyrazów. Dziecko często nieprawidłowo dokonuje syntezy wyrazu, to znaczy składania wyrazu z głosek (usłyszane kolejne głoski „k-o-t-e-k” nie od razu oznaczają wyraz „kotek”), jak i analizy, czyli głoskowania (wymienienie głosek, z których składa się wyraz „kotek”). Powyższe trudności przekładają się w efekcie na problemy w czytaniu całych wyrazów, a w dalszej kolejności zdań.
Nieprawidłowości w obszarze percepcji słuchowej obejmują ponadto:
• kłopoty z zapamiętywaniem dni tygodnia, pór roku,
• przekręcanie słów (na przykład „kordła” zamiast „kołdra”),
• wolne pamięciowe opanowywanie wierszyków i rymów,
• mała aktywność werbalna,
• opóźnienia w rozwoju mowy- zwolnione tempo przybywania słów oraz wykształcenia mowy zdaniowej, długo utrzymujące się agramatyzmy,
• wady wymowy,
• męczliwość przy dłuższym słuchaniu.
Przykłady ćwiczeń usprawniających percepcję słuchową:
• Rozróżnianie i rozpoznawanie dźwięków
- przy zamkniętych oczach dzieci wsłuchują się w odgłosy, np. stukania w coś, rozdzierania papieru
- różnicowanie i rozpoznawanie głosów przyrody (zwierząt, ptaków, szum deszczu itp.)
- rozpoznawanie odgłosów wydawanych przez upadające lub uderzające o siebie przedmioty (gumka, klucz, klocek, szklanka, łyżeczka itp.) oraz przesypywanych substancji (piasek, kasza, groch itp.)
• Ćwiczenia z rytmem
- odtwarzanie rytmiczne układów przestrzennych — osoba prowadząca prezentuje układ przestrzenny za pomocą klocków, dziecko wystukuje, klaszcze lub wygrywa na instrumencie perkusyjnym
- odtwarzanie przestrzenne układów rytmicznych – osoba prowadząca wystukuje, dziecko układa klocki (lub inne przedmioty) taką samą liczbę, z zachowaniem właściwych odstępów, w kierunku od lewej do prawej. Może też rysować elementy geometryczne w liniaturze itp.
- skakanie w rytmie.
• Tworzenie rymów do podanego wyrazu
• Ćwiczenia związane ze słowami:
- wymyślanie wyrazów na określoną głoskę,
- podział wyrazów na sylaby i na głoski,
- rozpoznawanie głosek na początku i na końcu wyrazu,
- liczenie sylab w wyrazach, porównywanie liczby sylab w wyrazach (segregowanie obrazków na podstawie liczby sylab), – tworzenie wyrazów rozpoczynających się od podanej sylaby.
Powyższe ćwiczenia należy stosować często, pamiętając jednak o stopniowaniu trudności. Zaczynamy więc od zagadnień prostych i łatwych, a po ich opanowaniu mogą pojawiać się zadania trudniejsze. Jeśli dziecko ma przegłoskować wyrazy lub też dokonać ich syntezy (składania z głosek), na początku podajemy krótkie słowa: kot, dom, osa, Ala, lala, mama, tata. Dopiero w trakcie kolejnych ćwiczeń wprowadzamy dłuższe wyrazy: kotek, lampa, balon i inne.
Opracowała: Monika Piros