W klasach 0-3 duży nacisk kładzie się na opanowanie umiejętności czytania i pisania. Niezbędnym warunkiem rozwoju tych umiejętności jest prawidłowo rozwinięta percepcja słuchowa, na którą obok słuchu fizjologicznego, umiejętności kojarzenia wzorców słuchowych z odpowiednimi pojęciami i pamięci słuchowej, składa się również słuch fonematyczny oraz analiza i synteza słuchowa.
Słuch fonematyczny zwany jest słuchem mownym, gdyż od jego sprawności zależy różnicowanie dźwięków mowy ludzkiej. Dzięki niemu potrafimy odróżnić np. głoskę
„p” od „b”  oraz rozróżniać wyrazy podobne brzmieniowo np. domek-Tomek itp. Na podstawie dobrze rozwiniętego słuchu fonematycznego rozwijają się operacje analizy słuchowej, czyli świadomego wyodrębniania poszczególnych głosek w wyrazie z zachowaniem ich kolejności oraz syntezy słuchowej, czyli umiejętności złożenia elementów słuchowych w całość, które stanowią podstawę mechanizmu czytania i pisania. Prawidłowo rozwinięty słuch fonematyczny, jak i poziom analizy i syntezy słuchowej, są ważnym wskaźnikiem osiągnięcia przez dziecko dojrzałości szkolnej.
Ćwiczenia należy rozpocząć od wyodrębniania samogłoski w nagłosie. Zadajemy dziecku pytania, np.:
Czy na początku wyrazu „Ola” jest głoska „o” ?
Czy wyraz mama zaczyna się na głoskę „e” ?
Następnie prosimy dziecko o wskazanie głoski w nagłosie:
Jaką głoskę słyszysz na początku wyrazu „okno” ?
Jaką głoskę rozpoczyna się wyraz „ul” ? itp.
Podobnie ćwiczymy wyodrębnianie spółgłoski w wygłosie:
Czy na końcu wyrazu „dom” słyszysz głoskę „m” ?
Jaką głoskę słyszysz na końcu wyrazu „but” ? itp.
Jeśli dziecko radzi już sobie z powyższymi zadaniami, możemy przejść do rozróżniania głosek w wyrazach o prostej budowie fonetycznej np.:
Jakie głoski słyszysz w wyrazie „dom” ?
Zgadnij co powiedziałam: t-a-t-a ? (wypowiadamy wyraz głoskując) itp.
Przykładowe zestawy wyrazów:
mama, tata, dom, okno, oko, kot, ekran, but, lis, woda, tor, sala, las, lato, bal, sok, por, pan, ul, osa, Ola, Ala, mata, maki.
Ćwiczenia te powinny mieć charakter zabawy, prowadzonej w różnych sytuacjach dnia codziennego, np. na spacerze, przy zabawie czy wspólnym wykonywaniu różnych czynności domowych. Można do niej wykorzystać różne przedmioty, które znajdują się w otoczeniu dziecka. Ważne jest, aby dziecko miało poczucie, że się bawi.
Żaneta Chruściel