Baśnie i bajki przekazują dzieciom najważniejsze prawdy o życiu, w sposób ciekawy i skuteczny. Poprzez bajki i baśnie dzieci się uczą dokonywania wyboru i utrwalają dobre postawy. Baśnie maja wiele wartości wychowawczych i poznawczych. Ich podstawową rolą jest rozwijanie fantazji i wyobraźni. Dostarczają one małemu odbiorcy silnych przeżyć emocjonalnych. Umożliwiają poznanie i przyswojenie zasad i norm moralnych, społecznie akceptowanych zachowań, doskonalenie języka. Rozwijają wrażliwość estetyczną i wzbogacają przeżycia dziecka. Baśń wielostronnie oddziałuje na rozwój dziecka: to prawdziwy środek, który kształci, uczy i wychowuje.
Bajki jako utwory literackie adresowane do dzieci, cechuje magiczne ujmowanie rzeczywistości, oglądanie świata z perspektywy dziecka i świadomość umowności zdarzeń, czyli rozróżnienie świata realnego i czarodziejskiego. Dziecko, identyfikując się z bohaterem ma poczucie, że dobra wróżka nad nim czuwa, że potrafi posługiwać się czarami i odmienić swą sytuację.
Bajki terapeutyczne, poprzez przedstawienie sytuacji stresujących i rozwiązywanie ich, dają dziecku wsparcie i poczucie bezpieczeństwa, pomagają w pozbyciu się lęku, nadpobudliwości psychoruchowej, w podnoszeniu samooceny, postrzeganiu szacunku dla siebie jako ważnej wartości w życiu. Dzięki bajkom tajemnicze lęki dręczące dziecko tracą swoją moc, staja się zwykłymi sytuacjami, w których dziecko dobrze się odnajduje.
Fabuła bajek terapeutycznych dotyczy różnych sytuacji wzbudzających lęk lub niewłaściwego postępowania, czy zachowania.
Form przekazu bajek jest wiele. Szczególnie bogatą gamę możliwości dostarczają nam środki audiowizualne (magnetofon, radio, płyty, TV, komputery). Ale przekaz techniczny nigdy nie zastąpi przekazu żywego słowa i kontaktu ze słuchaczem. Gdy bajka jest pięknie opowiadana i dołączone są działania aktorskie (mimika, gesty) wtedy to dzieci bardzo głęboko ją przeżywają. Pięknie opowiedzianych lub czytanych bajek dzieci mogą (i chcą) słuchać wielokrotnie – nadal przeżywając jej treść.
Z bajek można skutecznie korzystać w terapii, w nauczaniu i wychowaniu (ucząc dziecko tolerancji i cierpliwości). Poprzez bajkę można wprowadzić dziecko w sposób łagodny i bezpieczny ( bez uciekania do kłamstw), w trudne tematy, jak: miłość, pochodzenie dziecka itp.(oczywiście, gdy samo zapyta, np.„Mamusiu …skąd się wzięłam”).
Główne cele bajkoterapii to:
- bajka dostarcza nowej wiedzy o świecie i o innych ludziach – pomaga zrozumieć ich postawy i zachowania,
- pomoc w zrozumieniu siebie i świata – bajka wprowadza porządek i ład, pokazuje normy i reguły nim rządzące; poprzez uporządkowany i przewidywalny obraz świata buduje się poczucie bezpieczeństwa,
- uczenie przestrzegania zakazów i bycia dobrym – w bajkach świat jest sprawiedliwy i rządzony według jednoznacznych reguł , szlachetność jest nagradzana,
- pomoc w rozwiązywaniu osobistych, trudnych problemów i sytuacji,
- odreagowywanie napięć,
- leczenie niepożądanych stanów psychicznych, takich jak lęk, poczucie mniejszej wartości, osamotnienie, nuda, apatia,
- doraźna pomoc w radzeniu sobie z emocjami powstałymi na skutek niepomyślnych zdarzeń,
- uwrażliwienie na przeżycia estetyczne,
- pomoc w zaakceptowaniu swoich mocnych i słabych stron,
- rozwijanie wyobraźni,
- relaks, odprężenie, zabawa.
Bajka jest utworem, który rozwija i kształtuje osobowość. Dlatego już od najmłodszych lat powinniśmy wprowadzać dzieci w krainę bajek i baśni. Zatem „Czytajmy dzieciom, aby były mądre, dobre i szczęśliwe !”
Literatura:
„Bajkoterapia” M. Molickiej Media rodzina, Poznań 2002;
„Cudowne i pożyteczne. O znaczeniach i wartościach baśni” B. Bettelheim, PIW, Warszawa 1985.
„Co baśnie mogą dać współczesnemu dziecku” w: „Grupa i zabawa”1999 nr 2 G. Walczewska – Klimczak
„ Stymulująca rola bajki w rozwoju dziecka”, Wychowawca nr 4/2006 Matuszewski S.
Opracowała: Monika Piros