WSTĘP

            Wraz z rozwojem dziecka i jego samodzielności musimy coraz bardziej liczyć się z koniecznością wyposażenia go

w umiejętności przewidywania zagrożeń. Obowiązkiem przede wszystkim rodziców, ale i nauczycieli jest od najwcześniejszych lat wyposażać dziecko w nawyki unikania, zapobiegania i możliwie sprawnego pokonywania niebezpieczeństw. W szkole zamierzenia te są realizowane poprzez różne oddziaływania wychowawcze. W tych oddziaływaniach mieści się również profilaktyka – rozumiana przez nas jako nauka i ćwiczenie umiejętności obrony przed zagrożeniami.    

Zadaniem profilaktyki w szkole jest inicjowanie, uruchamianie takich działań, które wprowadzą pożądane zmiany w funkcjonowaniu ucznia. Zachowania ryzykowne to różne nieprawidłowe zachowania ucznia niebezpieczne zarówno dla zdrowia fizycznego

i psychicznego, jak i dla jego otoczenia społecznego. Czynniki ryzyka na jakie narażeni są uczniowie to między innymi: przeciążenie dzieci pracą intelektualną, pasywne formy spędzania czasu wolnego, używanie alkoholu i innych środków psychoaktywnych, agresja, przemoc, zacieranie granic w życiu i rozwoju, promowanie egocentryzmu, akceptowanie egoizmu, osłabianie roli rodziny w życiu dziecka, odrywanie ról od wieku dziecka, porzucanie nauki szkolnej, ucieczki z domu, redefiniowanie wartości, eliminowanie

z wychowania i języka szeregu wartości.

Czynniki chroniące to czynniki budujące odporność. Należą do nich: środowisko rodzinne, otoczenie społeczne, pozarodzinne, środowisko rówieśnicze oraz cechy osobowości. Są to uwarunkowania, które towarzyszą prawidłowemu rozwojowi młodego człowieka i służą procesowi adaptacji w środowisku, w którym żyje i dorasta.

                             

      Profilaktyka w szkole prowadzona jest na poziomie profilaktyki uniwersalnej i selektywnej. Profilaktyka uniwersalna adresowana jest do wszystkich uczniów w określonym wieku, bez względu na stopień ryzyka wystąpienia zachowań problemowych lub zaburzeń psychicznych i dotyczy znanych, w znacznym stopniu rozpowszechnionych zagrożeń, np. przemocy, czy używania substancji psychoaktywnych. Na tym poziomie wykorzystywana jest ogólna wiedza na temat zachowań ryzykownych, czynników ryzyka

i chroniących. Celem ma być opóźnianie inicjacji, przeciwdziałanie pierwszym próbom podejmowania zachowań ryzykownych.

W dużej mierze działania profilaktyczne skupiają się na tworzeniu wspierającego, przyjaznego klimatu szkoły, który pozytywnie wpływa na zdrowie psychiczne i poczucie wartości, motywację do osiągnięć uczniów i nauczycieli. Pozwalają także na czynny udział rodziców w życiu szkoły. Profilaktyka selektywna obejmuje wspieranie uczniów, u których ze względu na swoją sytuację rodzinną, środowiskową lub uwarunkowania biologiczne są w wyższym stopniu narażeni na rozwój zachowań ryzykownych.

 

Na poziomie profilaktyki uniwersalnej i selektywnej stosuje się określone strategie:

- strategie informacyjne, których celem jest dostarczenie adekwatnych informacji na temat skutków zachowań ryzykownych i tym samym umożliwienie dokonywania racjonalnego wyboru,

- strategie edukacyjne, które mają pomóc w rozwijaniu ważnych umiejętności psychologicznych i społecznych,

- strategie działań alternatywnych, których celem jest pomoc w zaspokojeniu ważnych potrzeb oraz osiąganie satysfakcji życiowej przez stwarzanie możliwości zaangażowania się w działalność pozytywną np. artystyczną, społeczną, sportową. Dotyczy to zwłaszcza dzieci zaniedbanych wychowawczo.

 

Działalność edukacyjna szkoły jest określona przez:

1. Szkolny zestaw programów nauczania, który obejmuje całą działalność szkoły z punktu widzenia dydaktycznego.

2. Program Wychowawczy szkoły, który opisuje w sposób całościowy wszystkie treści i działania o charakterze wychowawczym

i jest realizowany przez wszystkich nauczycieli.

3. Szkolny Program Profilaktyki dostosowany do potrzeb rozwojowych uczniów oraz potrzeb  danego środowiska, który opisuje

w sposób całościowy wszystkie treści i działania o charakterze profilaktycznym skierowane do uczniów,  nauczycieli i rodziców.

 

Na podstawie obserwacji środowiska szkolnego zauważa się, iż występują następujące problemy:

- problem agresji (przezywanie, obrażanie, drobne bójki);

- brak dyscypliny u niektórych uczniów;

- niska kultura języka;

- niska motywacja do nauki;

- ubóstwo materialne rodziców (brak podręczników, brak środków finansowych na wycieczki, wyjazdy do kina, teatru, itp.,);

- zaniedbywanie obowiązków opiekuńczo – wychowawczych przez rodziców wobec dzieci.

 

CELE  OGÓLNE  PROGRAMU:

• w odniesieniu do ucznia:

- wspieranie uczniów w prawidłowym rozwoju i zdrowym stylu życia,

- podejmowanie działań, których celem jest ograniczanie zachowań ryzykownych niezależnie od poziomu ryzyka używania przez nich środków i substancji,

- wspieranie uczniów, którzy ze względu na swoją sytuację rodzinną, środowiskową lub uwarunkowania biologiczne są

 w wyższym stopniu narażeni na rozwój zachowań ryzykownych,

- rozwijanie i wzmacnianie umiejętności psychologicznych i społecznych uczniów,

-  kształtowanie u uczniów umiejętności życiowych, w szczególności samokontroli, radzenia sobie ze stresem, rozpoznawania

i wyrażania własnych emocji,

- kształtowanie krytycznego myślenia i wspomaganie uczniów w konstruktywnym podejmowaniu decyzji w sytuacjach trudnych, zagrażających prawidłowemu rozwojowi i zdrowemu życiu,

- przekazywanie informacji uczniom na temat konsekwencji prawnych związanych z naruszeniem przepisów ustawy z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu narkomanii,

- informowanie uczniów o obowiązujących procedurach postępowania nauczycieli oraz o metodach współpracy z Policją

w sytuacjach zagrożenia narkomanią.

• w odniesieniu do nauczycieli:

- podniesienie jakości działań podejmowanych na rzecz zdrowia i działań mających na celu zapobieganie zachowaniom problemowym,

- poszerzenie wiedzy nauczycieli na temat prawidłowości rozwoju i zaburzeń zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży, rozpoznawania wczesnych objawów używania środków i substancji, a także suplementów diet i leków w celach innych niż medyczne oraz postępowania w tego typu przypadkach,

- prowadzenie wewnątrzszkolnego doskonalenia nauczycieli w zakresie rozpoznawania wczesnych objawów używania środków

i substancji oraz podejmowania szkolnej interwencji profilaktycznej,

- doskonalenie kompetencji nauczycieli w zakresie profilaktyki używania środków i substancji, norm rozwojowych i zaburzeń zdrowia psychicznego wieku rozwojowego,

- dostarczenie aktualnych informacji nauczycielom na temat skutecznych sposobów prowadzenia działań wychowawczych

i profilaktycznych związanych z przeciwdziałaniem używaniu środków i substancji,

- przekazanie informacji nauczycielom na temat konsekwencji prawnych związanych z naruszeniem przepisów ustawy z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu narkomanii.

• w odniesieniu do rodziców:

- poszerzenie  wiedzy rodziców na temat prawidłowości rozwoju i zaburzeń zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży, rozpoznawania wczesnych objawów używania środków i substancji, a także suplementów diet i leków w celach innych niż medyczne oraz postępowania w tego typu przypadkach,

- dostarczenie aktualnych informacji rodzicom na temat skutecznych sposobów prowadzenia działań wychowawczych

i profilaktycznych związanych z przeciwdziałaniem używaniu środków i substancji,

- przekazywanie informacji rodzicom na temat konsekwencji prawnych związanych z naruszeniem przepisów ustawy z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu narkomanii,

- informowanie rodziców o obowiązujących procedurach postępowania nauczycieli oraz metodach współpracy szkół z Policją

w sytuacjach zagrożenia narkomanią,

- udostępnianie informacji o ofercie pomocy specjalistycznej dla uczniów, ich rodziców w przypadku używania środków i substancji.

 

Cele szczegółowe programu:

Uczniowie:

• wdrażanie do przestrzegania zasad higieny,

• wskazywanie skutków zdrowotnych nieprawidłowego odżywiania,

• ukazywanie roli ruchu i czynnego wypoczynku w zachowaniu zdrowia,

• wyrabianie umiejętności właściwej organizacji czasu wolnego,

• kształtowanie poczucia odpowiedzialności za bezpieczeństwo swoje i innych,

• rozwijanie umiejętności radzenia sobie ze stresem,

• rozwijanie umiejętności radzenia sobie w sytuacjach trudnych,

• rozwijanie umiejętności dostrzegania swoich wad i zalet,

• kształtowanie postawy asertywnej,

• ukazywanie wartości płynących z koleżeństwa i przyjaźni,

• ukazywanie konsekwencji zachowań agresywnych pojawiających się w grupie rówieśniczej,

• kształtowanie odpowiedzialności za własne zachowanie w stosunku do innych ludzi i za swoje czyny,

• ukazywanie destrukcyjnego wpływu palenia, zażywania narkotyków i dopalaczy, picia alkoholu na zdrowie,

•rozpoznawanie przez ucznia swojego potencjału i umiejętność rozpoznawania swoich mocnych i słabych stron.

 

Nauczyciele, rodzice

* wzmacnianie bezpieczeństwa uczniów ze szczególnym uwzględnieniem dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi,

• wspieranie uczniów zdolnych oraz rozwijanie zainteresowań uczniów,

• wspieranie rozwoju uczniów rozpoczynających naukę w szkole oraz dzieci w oddziałach przedszkolnych,

• poprawa komunikacji w relacjach nauczyciel – uczeń, rodzic, nauczyciel – rodzic,

• wyrabianie umiejętności współpracy z innymi,

• stworzenie klimatu zaufania pomiędzy nauczycielem i uczniem, rodzicem i dzieckiem, nauczycielem i rodzicem,

• dostarczenie informacji o substancjach uzależniających i zagrożeniach wynikających z ich zażywania,

• wskazywanie sposobów radzenia sobie ze stresem i sytuacjami trudnymi,

• uświadomienie rodzicom ich roli w kształtowaniu właściwych postaw u dzieci,

• wyrabianie poczucia odpowiedzialności za wychowanie młodego człowieka.

 

Z a d a n i a:

• oddziaływanie szkoły na rzecz poprawy bezpieczeństwa dzieci i młodzieży w tym organizacji i ich wolnego czasu w środowisku wolnym od przemocy i patologii,

• zapoznanie z zasadami bezpieczeństwa na drogach i miejscach użyteczności publicznej,

• prowadzenie poradnictwa i pedagogizacji rodziców,

• kształtowanie odpowiedniego wizerunku szkoły,

• zwiększenie skuteczności ochrony mienia szkolnego jako dobra wspólnego.

 

Formy działań:

• diagnoza problemów występujących w środowisku szkolnym i rodzinnym prowadzących do zachowań agresywnych wśród uczniów oraz wzmacniających te zachowania,

• podejmowanie niezbędnych działań zapobiegawczych,

• aktywizacja uczniów w działalności sportowej, kulturalnej oraz szeroko pojętych zajęciach pozalekcyjnych,

• współpraca z organizacjami zajmującymi się zapobieganiem patologiom,

• prowadzenie akcji edukacyjno – informacyjnej dotyczącej zagrożeń i patologii (gazetki, konkursy),

• uwrażliwienie rodziców na problem zagrożenia bezpieczeństwa dzieci i  młodzieży.

          Szkolny Program Profilaktyki został opracowany w oparciu o: a)  Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 sierpnia 2015 r. w sprawie zakresu i form prowadzenia w szkołach i placówkach systemu oświaty działalności wychowawczej, edukacyjnej, informacyjnej i profilaktycznej w celu przeciwdziałania narkomanii; b) Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej

z dnia 30 kwietnia 2013r. w sprawie udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach, placówkach; c) Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 22 lipca 2011 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach; d) Ustawę z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej; e) Ustawę z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie; f) Ustawę z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego; g) Ustawę z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych z późniejszymi zmianami; h) Ustawę z dnia 7 września 1991r o systemie oświaty

z późniejszymi zmianami; i) Konwencję o prawach dziecka, przyjętą przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 20 listopada 1989 r.

E W A L U A C J A

          Ocena efektów realizacji Szkolnego Programu Profilaktyki będzie dokonywana poprzez bieżące monitorowanie, obserwację, analizę działań profilaktycznych prowadzonych w szkole po I i II semestrze danego roku szkolnego.

  

BLOK TEMATYCZNY  „Wspieranie rozwoju dziecka”

Cele, zadania	Sposób realizacji Adresaci	Odpowiedzialni	Instytucje i osoby wspomagające	Uwagi
- zapobieganie wczesnym niepowodzeniom szkolnym,   - minimalizowanie i usuwanie deficytów utrudniających naukę i  stresów z nią związanych,   - wyrównywanie szans edukacyjnych,   - kształtowanie przyjaznego klimatu w szkole i budowanie prawidłowych relacji rówieśniczych oraz relacji uczniów, nauczycieli i rodziców,   - współpraca z rodzicami,   -wzmacnianie poczucia własnej wartości dzieci i rodziców,   - wstępna diagnoza problemów dydaktycznych, wychowawczych, emocjonalnych i zdrowotnych,   - wzmacnianie motywacji do nauki.	- zajęcia adaptacyjne dla dzieci młodszych rozpoczynających naukę w szkole, - zajęcia integrujące zespół klasowy,   - dzień otwarty dla przyszłych uczniów,   - realizacja programów profilaktycznych,              - udzielanie dzieciom oraz rodzicom, nauczycielom bezpośredniej pomocy psychologiczno – pedagogicznej: - zajęcia dydaktyczno - wyrównawcze, -zajęcia korekcyjno- kompensacyjne, - prowadzenie zajęć rozwijających zainteresowania i uzdolnienia, - zajęcia o charakterze terapeutycznym, - zajęcia logopedyczne,   - organizacja i udział uczniów w konkursach, - zebrania i spotkania z rodzicami,   - rozmowy indywidualne z pedagogiem szkolnym, psychologiem i dyrektorem szkoły,   - zespoły wychowawcze, -włączanie rodziców w życie klas, imprezy klasowe, - diagnoza dzieci w PPP, - prelekcje prowadzone przez pracowników PPP, - prowadzenie zajęć indywidualnych przez nauczycieli specjalistów.	- nauczyciele, - wychowawcy klas,   - asystenci nauczyciela, - pedagog szkolny, - psycholog szkolny, - terapeuci, - logopeda,   - Poradnia  Psychologiczno-Pedagogiczna, - dyrektor szkoły	-Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna,   - Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej,   - SANEPID,   - lekarze specjaliści